Lizbona jest miastem zabytków i pereł architektury, nie wszystkie jednak pochodzą z dawnych czasów. Stolica Portugalii uchodzi także za perłę architektury użytkowej, za której zwieńczenie uznaje się Gare do Oriente. Dworzec położony właściwie w samym sercu Lizbony obsługuje 75 milionów pasażerów rocznie.
Spis treści
Historia budowy
W 1994 roku stacja miała zostać zaproponowana w ramach modernizacji Linha do Norte, czyli modyfikacji głównej sieci kolejowej w celu ułatwienia przyszłego rozwoju. Położony wzdłuż Avenida Don João II, nad Avenida de Berlim i Rua Conselheiro Mariano de Carvalho, budynek miał zajmować ziemie niegdyś okupowane przez Apeadeiro dos Olivais, które zburzono w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, aby zrobić miejsce dla przyszłych konstrukcji. Oferty realizacji ambitnego projektu zostały zamówione na całym świecie. Konkurs oraz wybór zwycięzcy szeroko dyskutowano w mediach – mało kto w Lizbonie był zdecydowany jak ostatecznie ma wyglądać największy dworzec. W 1995 roku ostatecznie komisja wybrała pierwotną koncepcję hiszpańskiego architekta Santiago Calatrava, a za głównego wykonawcę uznano firmę wykończeniową Necso. Uroczysta inauguracja stacji kolejowej miała miejsce 19 maja 1998 roku w ramach obchodów otwarcia światowych targów Expo ’98. Wydarzenie trwało ponad sto dni, a jego hasłem przewodnim było: „Oceany, dziedzictwo dla przyszłości”. W chwili rozpoczęcia prac był to największy dworzec intermodalny w Portugalii.
Dworzec Lizbona Oriente widziany od centrum handlowego Vasco da Gama
Detale architektoniczne
Stacja Oriente znajduje się w obszarze miejskim, na terenie cywilnej parafii Parque das Nações z odzyskanych, opuszczonych w większości budynków przemysłowych, naprzeciwko północnego brzegu rzeki Tag, około sześć kilometrów od centrum miasta. Ambitna w swej koncepcji konstrukcja modernistyczna obejmuje nie tylko regionalne węzeł kolejowy, ale także lizbońską stację metra, lokalny, krajowy, czy też międzynarodowy dworzec autobusowy, centrum handlowe, posterunek policji. Dworzec został zaprojektowana z tak zwaną platformą multimodalną przecinającą osie kardynalne dla różnych rodzajów transportu. Oprócz wielu galerii, które są integralną częścią przestrzeni, jest ona połączona z Centro Comercial Vasco da Gama poprzez dostęp podziemny, a także połączenie pierwszego piętra z peronami i chodnikiem dla pieszych.
Gare de Lyon Saint – Exupéry – prawda, że podobne? fot. garesetconnexions.sncf
Przy pewnym wpływie architektury gotyckiej stacja jest bardzo podobna do wcześniejszych dzieł twórcy z Hiszpanii. Wśród jego projektów na uwagę zasługują między innymi torontoński Allen Lambert Galleria na Brookfield Place, Muzeum Sztuki w Milwaukee, Gare de Lyon Saint – Exupéry, Auditorio de Tenerife „Adán Martín”, walenckie Muzeum Nauki, winiarnia Bodegas Ysios na terenie baskijskiej Laguardia, Turning Torso, czy też bilbaoński port lotniczy. Celem Santiago Calatrava było stworzenie nowej przestrzeni z dużą przestrzenią i funkcjonalnością zapewniającą wiele połączeń między różnymi strefami w obszarze metropolitalnym stolicy iberyjskiego kraju.
Na poziomie gruntu, główne wejście do stacji znajduje się po wschodniej stronie, pod dużym baldachimem wspornikowym. Dwie kładki łączą kolejną kondygnację stacji z centrum handlowym Vasco da Gama po drugiej stronie ulicy. Główne wejście prowadzi do wnętrza konstrukcji, tak zwanej podestowej części, która zastąpiła dawny nasyp kolejowy. W tym miejscu na uwagę zwracają łuki, żebra i portale bardzo podobne do inspiracji katalońskim Gaudim. Ten surowy, niepokojący oraz piękny twór, który zaciera granice między inżynierią, rzeźbą, architekturą. Mieszczą się wewnątrz kasy biletowe, sklepy, usługi, a także punkty gastronomiczne. Rzadko widuje się taki poziom wkładu pracy architekta na z pozoru całkiem zwyczajny dworzec autobusowy. Długie przezroczyste zadaszenia wystają ze schodów i szklanych szybów windowych, które prowadzą w dół na wyspy dla wsiadających do środków lokomocji. Dostęp do peronów ułatwia zmieniony układ dróg zaprojektowany przez Calatravę. Na najwyższym poziomie, tory kolejowe są osłonięte przez jeden z najbardziej dramatycznych dachów współczesnego budownictwa użytkowego, jaki kiedykolwiek turysta może zobaczyć na swojej drodze. Oparte na siatce o wysokości piętnastu metrów kolumny sięgają transparentnego dachu, a nawiasy klamrowe tworzą gotyckie, ostrołukowe kształty. Całość do złudzenia przypomina rozwiązania z barcelońskiej świątyni Sagrada Familia.
Pociągi i autobusy z Oriente
Lisboa Oriente to największa stacja kolejowa w Lizbonie. Dojazd na nią pozwoli nam dotrzeć zarówno na południe Portugalii (do Lagos, Portimao czy Albufeiry), ale także na północ kraju (do Porto czy Bragi). Odjeżdżają z niej zarówno pociągi kolei portugalskich (Comboios Portugal – cp.pt) jak i autobusy Rede Expressos.
Jak dojechać z lotniska na dworzec Lisboa Oriente?
Poniżej krótko przedstawiam jak dostać się na ten dworzec z lotniska Humberto Delgado.
Jak dojechać z lotniska w Lizbonie na dworzec kolejowy Lisboa Oriente autobusem?
Najczęściej między dworcem Oriente, a lotniskiem w Lizbonie poruszają się autobusy. Oba miejsca łączą linie 705, 739, 750 i 744. Bilet zakupiony u kierowcy kosztuje 2 Euro, jeśli mamy kartę Viva Viagem koszt wynosi 1,50 Euro (+0,50E za wyrobienie karty, jeśli jej nie mamy). U kierowcy zapłacimy wyłącznie gotówką, automaty przyjmują płatności zarówno gotówką jak i kartą.
Jak dojechać z lotniska na dworzec Oriente metrem?
Odkąd w 2012 roku zakończona została budowa nowej linii, najszybszym sposobem transportu z lotniska w Lizbonie jest metro. Stacja metra znajduje się zaraz przy wejściu na lotnisko (za wejściem znajduje się duży parking, trudno przegapić:). Lotnisko z Oriente łączy linia linha Vermelha w kierunku Sao Sebastião. Między lotniskiem, a Oriente są dwa przystanki, a podróż trwa około 6 minut. Aby dostać się na stację metra wymagane jest „odbicie” karty Viva Viagem. Za bilet jednorazowy zapłacimy zatem 1,50 Euro + 0,50 Euro jako koszt wyrobienia karty, jeśli jej nie mamy.
Ile kosztuje przejazd taksówką z lotniska na dworzec Oriente?
Koszt przejazdu taksówką spod lotniska na Oriente wynosi zazwyczaj od 6-7 euro.
Najpopularniejszą aplikacją do zamawiania taksówek w Portugalii jest Cabify. Na pierwszy przejazd przez aplikację z kodem rabatowym MATEUSZK17 otrzymasz 5 Euro rabatu. Najtańszym rozwiązaniem na ten moment jest wykorzystanie Bolt (dawniej Taxify). Koszt przejazdu wynosi 4-5 Euro.
Fot: Martin Gomez, wiki