Zamek świętego Jerzego (pt. Castelo de São Jorge) znajduje się w lizbońskiej dzielnicy Alfama. Stoi w dominującej pozycji na najwyższym wzgórzu zabytkowego centrum, zapewniając odwiedzającym jeden z najpiękniejszych widoków na miasto i ujście rzeki Tag. Od dwunastego stulecia zamek służył jako pałac królewski, koszary wojskowe, siedziba Archiwum Narodowego Torre do Tombo, a współcześnie jako monument narodowy i tłumnie odwiedzane przez turystów muzeum.
Spis treści
Historia budowy zamku
Pomimo, że pierwsze fortyfikacje związane z obecnością Rzymian i ich fortów granicznych, na tym wzgórzu pochodzą z okolic I wieku przed naszą erą, wykopaliska archeologiczne wykazały obecność człowieka w tym rejonie już sześćset lat wcześniej. Wzgórze zamkowe było używane pierwotnie przez rdzenne plemiona celtyckie, naród fenicjański, następnie osiedlili tu Grecy. Kolejne lata to utworzenie przez Kartagińczyków placówki obronnej, którą później wywłaszczały kolejno wojska Półwyspu Apenińskiego, Suebi, Wizygoci oraz Maurowie. W dziesiątym stuleciu po narodzinach Chrystusa zniszczone przez upływ czasu fortyfikacje zostały odbudowane przez muzułmańskie narody Berberów.
Azulejos przedstawiające odbicie zamku
Dzięki rekonkwiście zamek i miasto Lizbona zostały uwolnione spod panowania Maurów w 1147 roku przez rycerzy z północnej Europy podczas krwawego oblężenia. Zwycięstwo to było jedynym znaczącym sukcesem tej nieudanej krucjaty. W tym miejscu warto wspomnieć o legendzie o Martimie Monizie, który uniemożliwił muzułmanom zamknięcie bramy twierdzy poprzez wrzucenie swego ciała w dostrzeżony wyłom. Ta samobójcza operacja pozwoliła chrześcijańskim żołnierzom wejście na teren dziedzińca. Po opanowaniu stolicy, król Alfons I Zdobywca, a także jego następcy zezwolili na modyfikację i powiększenie starych budynków z okresu mauretańskiego, aby te mogły przyjąć króla, jego dwór i pierwszego biskupa Lizbony, którym został skryba drugiej wyprawy krzyżowej Gilbert z Hastings. Z czasem w jednej z zamkowych wież utworzono również archiwum Królewskie. Po przekształceniu fortecy w pałac królewski w XIII wieku, wybrano ją jako miejsce do przyjmowania znaczących gości portugalskich i zagranicznych, a ponadto do organizowania uroczystości koronacji w XIV, XV i XVI wieku.
Trzęsienie ziemi, które miało miejsce w 1531 roku, dodatkowo bardzo uszkodziło wewnętrzny okrąg najstarszych budynków w kompleksie, przyczyniając się do jego postępującego upadku i zaniedbania. W 1569 król Sebastian zarządził przebudowę królewskich apartamentów zamierzając wykorzystać zamek św. Jerzego jako swoją oficjalną rezydencję. Jednakże wiele prac nigdy nie zostało ukończonych na skutek następującego, portugalskiego kryzysu dynastycznego. Podczas hiszpańskiej okupacji zamek zamieniono na koszary wojskowe, a następnie na więzienie polityczne. Od około połowy szesnastego stulecia, po budowie pałacu Ribeira nad rzeką Tag, w miejscu dzisiejszego Praça do Comércio, zamek świętego Jerzego zaczął szybko tracić na znaczeniu.
Zamek po latach w ruinie do swojej obecnej formy wrócił dopiero w XX wieku. Podczas jednego ze świąt niepodległości, premier Antonio Salazar ogłosił renowację zamku. Duża część sztucznych dobudówek do budowli powstałych w XVIII i XIX wieku została rozebrana, a sam zabytek odrestaurowany. Obecnie zamek świętego Jerzego jest jednym z najczęściej odwiedzanych przez turystów miejsc w Lizbonie.
Detale i architektura
Plan zamku oparty jest na planie kwadratu, a u swoich początków był otoczony murem, tworząc swoistą cytadelę. Zespół budynków składa się z centralnych pomieszczeń nazywanych castelejo, niektórych miejsc pomocniczych, ogrodów i dużego tarasowego placu, z którego widać imponującą panoramę Lizbony. Główne wejście do cytadeli to dziewiętnastowieczna brama zwieńczona herbem niepodległej Portugalii, imieniem królowej Marii II, a także datą 1846. Wejście to umożliwia dostęp do głównego placu, ozdobionego wiekowymi armatami i spiżową statuą pierwszego władcy Portugalii, Alfonsa I Zdobywcy, który odebrał stolicę muzułmańskim Maurom.
Średniowieczny zamek znajduje się w północno – zachodnim rogu twierdzy, w najwyższym punkcie. Hipotetycznie, w czasie oblężenia, jeśli napastnikom udałoby się wejść do cytadeli, zamek odgrywał rolę stołpu, czyli ostatniego miejsca schronienia. Jest prostokątny z dziesięcioma wieżami. Ściana z wieżą i łączącymi drzwiami dzieli dziedziniec zamkowy na połówki. Szereg schodów i korytarzy pozwala odwiedzającym dotrzeć do przejścia na murze i wdrapać się na punkty obserwacyjne. Oprócz głównych murów kompleks chroni, od strony południowej i wschodniej, barbakan z niewielkim murem, który uniemożliwiał ówczesnym maszynom oblężniczym zbliżanie się do głównych ścian zamku. Natomiast północna oraz zachodnia flanka zabytku są naturalnie odgrodzone od cywilizacji przez strome zbocze opadające w dół.
Zwiedzanie zamku św. Jerzego
Ceny biletów 2020
- Dorośli – 10 Euro
- Seniorzy (powyżej 65 roku życia) i niepełnosprawni – 8,5 Euro
- Studenci i dzieci powyżej 12 roku życia – 5 Euro
- Dzieci poniżej 12 roku życia – bezpłatnie
Na miejscu można płacić zarówno kartą jak i gotówką. W sezonie czas oczekiwania w kolejce może wynosić do 20 minut.
Niestety, biletów do zamku św. Jerzego nie obejmuje karta zniżkowa Lisboa Card.
Godziny otwarcia
1 listopada – 28 lutego: od 9:00 do 18:00
1 marca – 31 października: od 9:00 do 21:00
Czas zwiedzania wynosi zazwyczaj około 1-2 godzin.
