Zespół pałacowy (Palácio Nacional de Belém) w lizbońskiej dzielnicy Belém, naprzeciwko placu Afonso de Albuquerque, tuż przy rzece Tag, jest obecną oficjalną rezydencją Prezydenta Republiki Portugalskiej, konstytucyjnej głowy państwa.
Wyblakły w barwie różowy budynek strzegą setki strażników w tradycyjnych mundurach. W odróżnieniu od pałacu Belwederskiego w Warszawie, na ogół nie jest możliwe zwiedzanie wnętrz pałacu. Dla publiczności przeznaczone są dwa muzea – niewielkie (Museu da Presidência da Republica) poświęcone historii kraju i jego władców po upadku dyktatury, a także muzeum powozów książęcych zawierające jedną z największych kolekcji na świecie.
Spis treści
Historia pałacu w Belém
Pałac prezydencki może poszczycić się długą historią. Ulokowanie pałacu akurat w tym miejscu wynikało z niesamowitej mocy przyciągania pobliskiego klasztoru hieronimitów, obfitości nieskażonej przyrody oraz piękna tego zakątka Lizbony. W połowie szesnastego wieku szlachcic Dom Manuel de Portugal postanowił wybudować na dzierżawionej ziemi rezydencję, która poprzez pośredni spadek przeszła w ręce księcia Aveiras sto lat później, a następnie została zakupiona przez Jana V.
Nabycie pałacu było w dużej mierze spowodowane było chęcią posiadania ziemi na zachód od stłoczonych zabudowań stolicy, gdzie pomniejsi możnowładcy, a także lokalna szlachta wznosiła tłumnie zamki z widokiem na nurt Tagu jako miejsca wypoczynku lub rekreacji. Po trzęsieniu ziemi i tsunami w 1755 roku rodzina królewska mieszkała przez pewien czas w luksusowych namiotach na terenie ogrodów przez kilka miesięcy z obawy przed wtórnymi epizodami kataklizmu. Z tego miejsca markiz de Pombal przeprowadzał operację odnowienia zniszczonej doszczętnie stolicy.
Za panowania Marii I na terenie pałacu przeprowadzono prace budowlane, dodając wodociągi, rokokowe woliery dla egzotycznych ptaków w Jardim da Cascata. Dworzanie organizowali uczty z fajerwerkami w odpusty na wspomnienia świętych Jana i Piotra. Dwadzieścia lat później włoski myśliciel Giacomo Azzolini zaprojektował nową szkołę jazdy konnej, inspirowaną marzeniami ówczesnego następcy tronu. Końcem dziewiętnastego stulecia konstrukcja stała się domem spadkobiercy tytułów, Carlosa, a także jego żony Amélie z Orleanu.
W tym czasie pałac przeszedł gruntowną przebudowę, w której fazach współpracowały dwa wielkie nazwiska sztuki portugalskiej, czyli José Malhoa i Columbano. Po ogłoszeniu republiki 5 października 1910 roku Teófilo Braga został pierwszym prezydentem, który wykorzystywał zabytek do podpisywania dokumentów, czy przyjmowania ważnych osób odwiedzających Lizbonę. Kolejni przedstawiciele suwerenów obierali to miejsca za swoją rezydencję.
Pałac w Belem – architektura
Lizboński pałac to budynek w kształcie litery „L”, którego najokazalszym fragmentem jest główna, południowa fasada. Front ten, zwrócony w stronę królewskich ogrodów, przedstawia pięć, odrębnych brył, otoczonych klinami zwieńczonymi pinaklami. Połączenie stylu manierystycznego oraz barokowego cechuje centralną część z arkadami na poziomie uniesionego parteru, nad galerią kolumnadową zakończoną trójkątnym frontonem ozdobionym delikatną sztukaterią. Dwa pozostałe bloki znajdują się nieco dalej, tworząc taras wyznaczony przez tralki, czyli balasy i boczne schody. Wierzchołek peryferyjnych ścian jest charakteryzowany przez dwanaście paneli z monochromatycznej płytki azulejos.
Na werandzie znajdują się pozostałe warstwy tej ceramicznej mozaiki przedstawiające postacie z mitologii, takie jak „Hydra lernejska”, „Wąż Ladon”, „Ptaki stymfalijskie”, „Minotaur kreteński”, „Pluton z Cerberem”, „Wenus”, „Neptun”, „Diomedes”, a także „Mężczyzna z motyką”. Na werandzie znajdziemy także dwa rzędy rzeźb – geometrycznych wzorów z liśćmi akantu.
Wschodnia strona, która wychodzi na Pátio das Damas ma dwa poziomy okien z dużym portalem. Z kolei skrzydło zachodnie dostępne jest z Pátio dos Bichos. Bezpośrednio przed pałacem, naprzeciwko Rua de Belém, znajdują się sławne ogrody. Wedle osiemnastowiecznego projektu składają się z przestrzeni ograniczonej balustradą z posągami lub przecinającymi się wzorzystymi żywopłotami wokół trzech okrągłych stawów. W Jardim da Cascata znajdują się trzy szklarnie zwieńczone dekoracyjną kratownicą, z wazami, rzeźbami. W zaokrąglonej arkadzie umieszczono mały wodospad z wizerunkiem greckiego półboga. W centralnym pawilonie znajduje się sześć powierzchni narodowej sztuki glinianej, tworzących figuratywną wizję, ukończoną w dziewiętnastym wieku. Środkowa forma jest czarno-biała z wykończeniem polichromatycznym, a więc żółtym, zielonym i niebieskawym o florystycznej ornamentyce.
Główna przestrzeń jest liniową sekwencją kolejnych pokoi zaprojektowanych wzdłuż części południowej. Sufit w tym miejscu obłożono alegoryczną kompozycją azulejos. W holu można zobaczyć dwie okrągłe, marmurowe fontanny z głowami lwów, otoczonymi popiersiami rzymskich cesarzy o jaspisowych zdobieniach. W Salão de Baile sklepienie obłożono wizją apenińskiego Imperium, z malowidłami oraz medalionami formującymi korony w przewodnim motywie pompejskim. Pokój Luísa XV podkreśla seria obrazów zwieńczonych dwiema tarczami Domu Braganzy i Orleanu. Wąską, prostokątną kaplicę z gładkimi ścianami i drewnianymi panelami zajmuje neoklasycystyczny ołtarz z drewna liściastego, z dziełem André Reinoso przedstawiającym „Adoracja pasterzy”, a także maryjnymi pastelami pędzla Pauli Rego.
Narodowe Muzeum Powozów w Lizbonie
Misją Narodowego Muzeum Powozów jest promocja, badanie i konserwacja zbiorów w przekonaniu, że instytucja odgrywa centralną rolę w generowaniu wzrostu świadomości ludzkiej, społecznej. Współcześnie należy do najchętniej odwiedzanych obiektów w dzielnicy Belem, głównie ze względu na swoje położenie, tuż obok słynnego Pastéis de Belém.
Historia
Historia lizbońskiego muzeum sięga 1900 roku, kiedy to na Światowej Wystawie w Paryżu wystawiono kolekcję narodowych powozów królewskich. Królowa, małżonka Amelia będąc pomysłodawczynią kolekcji, postanowiła stworzyć później stałe muzeum. Przeniosła zaprzęgi, powozy oraz związane z nimi przedmioty z licznych zamków, rezydencji możnowładców do dawnej szkoły jeździeckiej w pałacu królewskim Belém. Kiedy wystawa została otwarta po pięciu latach, znajdowało się na niej około dwadzieścia eksponatów. Z czasem kolekcja została powiększona – zarówno o powozy o portugalskim, francuskim jak i austriackim rodowodzie.
Kolekcja muzeum powozów
Najstarszym powozem w muzeum jest czarno-czerwony pojazd króla Filipa II, wyprodukowany w Hiszpanii na początku osiemnastego wieku. Wygląda skromnie na zewnątrz, z jedynie niewielką dekoracją, pomimo przepychu luksusowego, czerwonego aksamitu w środku. Niektóre z najbardziej okazałych zaprzęgów można znaleźć na tyłach centralnej sali, w tym trzy przykłady wykonane dla ambasadora papieża. Wagony, zbudowane w 1716 roku w Rzymie, ozdobione są dużymi złoconymi grupami rzeźbiarskimi.
Kolejną atrakcją jest uroczysty wóz, który został stworzony dla króla Jana V. Jest charakterystyczny z powodu misternej stolarki przypisanej artystom José i Félixowi de Almeida. Obrazy na bocznych panelach przedstawiają mityczne postacie.
Pojazd Anny I Austriackiej zaprojektowano z okazji jej małżeństwa. Mówi się, że jest to pierwszy pozłacany egzemplarz w historii. Duży obraz na tylnej ścianie oznacza koronację Minerwy, a wizerunki w rogach wyrażają Europę, Amerykę, Afrykę i Azję.
Ceny biletów do muzeum powozów w Lizbonie
Ceny są aktualne na rok 2019.
– Bilet normalny do muzeum powozów: 8 Euro;
– Bilet ulgowy (uczniowie, studenci, seniorzy) – 4 Euro;
– Bilet rodzinny (2+2) – 12 Euro.
– Do 12 roku życia – bezpłatnie
