Współcześnie w Europie mało jest zabytków architektury sakralnej z kręgu chrześcijaństwa zachowanych z czasów przed ustabilizowaniem się struktur państw. Aby takie konstrukcje się zachowały, musiałyby przetrwać liczne wydarzenia, wojny, kataklizmy wielokrotnie występujące na przestrzeni ponad tysiąca lat. Dlatego z taką pieczołowitością chroni się pozostałości historii stylu romańskiego. Jednym z takich przykładów jest bez wątpienia kościół katedralny Se na terenie portugalskiej Bragi. Katedra w Bradze (Se de Braga) jest najstarszym kościołem na terenie Portugalii i jednym z najstarszych na terenie półwyspu Iberyjskiego. Turystów skusi swoim wnętrzem i największym zabytkiem – gigantycznymi, podwójnymi organami.
Historia budowy katedry
Diecezja Braga została ustanowiona prawdopodobnie w III wieku naszej ery, będąc jednym z najstarszych ośrodków chrześcijaństwa na półwyspie i centrum chrystianizacji historycznego regionu Gallaecia. Z owianych tajemnicą początków ewangelizacji wiąże się bezpośrednio postać świętego Piotra, żydowskiego konwertyty, pierwszego biskupa, który zginął męczeńska śmiercią nawracając ludność według legend w pierwszych dziesięcioleciach po ukrzyżowaniu Chrystusa. Po setkach lat miasto zmieniało rządzących nim na skutek inwazji Wizygotów, a następnie muzułmańskich Maurów.
Ostatecznie prymat biskupi Bragi przywrócono około 1071 roku po tym, jak osada ponownie znalazła się w rękach katolików, a dygnitarz Pedro rozpoczął budowę katedry Se konsekrowanej kilkanaście lat później, jednakże z ukończonym jedynie niewielkim fragmentem potężnego w zamyśle kompleksu. Począwszy od lat dziewięćdziesiątych XI stulecia pobliskim hrabstwem rządził Henry z Burgundii, któremu wraz z duchownym Geraldo de Moissac udało się przekonać papieża do przekształcenia Bragi w arcybiskupstwo w 1107 roku, co jedynie utwierdziło znaczenie polityczne terenów na północ od Lizbony.
Dalsza część prac konstrukcyjnych została wznowiona, a wręcz zintensyfikowana niedługo potem i trwała do połowy XIII wieku. Pierwotną bryłę zaaranżowano w stylu romańskim, zbliżonym do burgundzkiego klasztoru w Cluny. W późniejszych czasach katedra stała się areną znacznych modyfikacji, dlatego dziś jest mieszanką form wczesnego średniowiecza, nurtu gotyckiego, mauretańskiego, manuelińskiego i barokowego.
Detale i architektura
Średniowieczna, romańska katedra w Bradze wpłynęła na wiele innych kościołów i klasztorów w Portugalii budowanych w tym okresie. Dla zwiedzających najbardziej wyróżniającym się elementem zewnętrznym architektury jest bez wątpienia front budowli. Fasada zachodnia wydaje się być wyjątkowo ascetyczna, surowa dekoracyjnie, z bliźniaczymi wieżami koronnymi. Turyści zwrócą uwagę na duży, prosty łuk flankowany przez dwa mniejsze gotyckie arkady, które kontrastują swoimi szpiczastymi kształtami.
W niszy między wieżami znajduje się ogromna figura Maryi z Dzieciątkiem. Przepychu stolicy arcybiskupstwa głównemu wejściu dodają jedynie drobne ozdoby na archiwoltach i nad portalem. Dostrzec tu można płaskorzeźby zwierząt i ludzi, a także postacie z moralistycznych pieśni francuskich, między innymi “Powieści o Lisie” wraz z enigmatycznymi bohaterami – niedźwiedziem Bruinem, osiołkiem Baldwinem, kotem Tibertem, minstrelem, oraz tytułowym Renardem.
Wnętrze katedry
Wnętrze – z trzema nawami, transeptem i pięcioma wschodnimi kaplicami – jest ciemne, ale zaskakująco bogato zdobione. Pod rzeźbionym baldachimem w absydzie znajduje się manueliński posąg Matki Bożej karmiącej piersią małego Jezusa. Statua, choć wykonano ją w pompatycznym stylu narodowym, prezentuje się dość powściągliwie w formie oraz ujmuje skromnością na tle prezbiterium. Wysoki chór dobudowano przy wejściu w okresie baroku. Charakteryzuje się pięknie zdobioną sztukaterią, z malowanym sufitem i rzeźbionymi, a następnie pozłacanymi baldachimami wykonanymi przez Miguela Francisco da Silvę już w XVIII wieku.
Przed miejscem dla instrumentalistów znajdują się dwa pozłacane organy, wyrzeźbione przez słynnego mistrza Marceliano de Araújo w latach trzydziestych wspomnianego wcześniej stulecia z mocno zarysowanymi wpływami baroku i motywami rodem z fantastyki lub legend. Po dziś dzień stanowią jedne z najbardziej imponujących instrumentów sakralnych w Europie. Główna kaplica na wschodnim końcu jest zadaszona kamiennym sklepieniem żebrowym, a jej ściany zdobi posąg Matki Boskiej (“Nossa Senhora de Braga”). Podczas przebudowy wnętrza arcybiskup Diogo de Sousa zlecił także projekt dla kamiennego ołtarza, ale większość z kulminacyjnego dzieła nie zachowała się do współczesności.
Zawieruchom historycznym sprzeciwiły się jedynie fragmenty kolumn oraz piękne płaskorzeźby Chrystusa i Apostołów. Pozostałe kaplice są urządzone w stylu barokowym lub neoklasycznym. Apsyda wraz z ołtarzem świętego Piotra jest szczególnie interesująca ze względu na osiemnastowieczne malowane kafelki, autorstwa António de Oliveira Bernardesa, przedstawiające życie patrona. Z kolei na wyższym piętrze w Skarbcu Katedralnym i Muzeum Sztuki Sakralnej znajdują się najcenniejsze dzieła sztuki miejskiej Bragi. Eksponaty obejmują misternie rzeźbione stalle, haftowane szaty, posąg maryjny oraz gotycki kielich mszalny.
Zwiedzanie
Zwiedzanie katedry Se w Bradze jest bezpłatne. Dodatkowa opłata w wysokości 2 euro pobierana jest przy Coro Alto, 3 euro za odwiedzenie kaplic.