Ajuda jest jednym z najstarszych ogrodów botanicznych w Portugalii. Mimo swojego uroku, ze względu na lokalizację, często jest omijany przez turystów. Moim zdaniem będąc dłużej w Lizbonie i planując odwiedziny dzielnicy Belém, koniecznie trzeba dodać go do swojej listy „do zobaczenia”. Dlaczego? Wszystkie argumenty znajdziecie w tym krótkim przewodniku.
Zacznijmy jednak od historii. Z ogrodem botanicznym Jardim Botânico d’Ajuda wiąże się zaskakująca anegdota. Kiedy trzęsienie ziemi w 1755 roku nawiedziło Lizbonę, rodzina królewska znajdowała się w pałacu Belém, który doznał stosunkowo niewielkich szkód. Król Józef I, którego pomnik możemy zobaczyć na Praça do Comércio, podczas kataklizmu nabawił się jednak silnego lęku przed zamkniętymi przestrzeniami i zdecydował, że nie zamieszka już w budynku z cegły. Początkowo, w obawie przed kolejnymi wstrząsami król wraz z krewnymi rozpoczął obozowanie w namiotach przed własnym pałacem, następnie główny budowniczy stolicy markiz de Pombal, zaprojektował dla niego niewielką, drewnianą rezydencję. Budynek zaledwie pół wieku później strawił pożar, a dziś w jego miejscu stoi pałac Ajuda. Po drugiej strony ulicy, w miejscu pola namiotowego, wznosi się utworzony na życzenie króla ogród botaniczny.
Spis treści
Historia powstania ogrodu
W 1765 roku król postanowił posłać po wybitnego przyrodnika Domingosa Vandelli, który zgodnie z władczym rozkazem zaprojektował ogród botaniczny w pobliżu drewnianej rezydencji rodziny arystokratycznej. Józef I Reformator chciał stworzyć miejsce wytchnienia dla swoich wnuków, gdzie mogliby bawić się i uczyć o otaczającej ich naturze.
Prace nad ogrodem zostały zakończone w ciągu następnych trzech lat z pomocą Júlio Mattiaziego, który posiadł doświadczenie podczas stażu na terenie podobnych przybytków we włoskiej Padwie. W 1791 Vandelli został mianowany dyrektorem Królewskich Ogrodów Botanicznych i podczas swojej pracy udało mu się zebrać około pięć tysięcy różnych nasion roślin z całego świata. Od początku XVIII wieku do końca następnego stulecia szklarnie oraz alejki były utrzymywane przez wiele instytucji, co spowodowało stopniową destrukcję konstrukcji gospodarczych wewnątrz. W 1993 roku, przy wsparciu funduszy europejskich i stowarzyszenia turystycznego w Lizbonie, rozpoczęto odbudowę, a miejsce niedługo później odzyskało dawną świetność.
Ogród botaniczny Ajuda
Zajmujący prawie cztery hektary ogród jest podzielony na dwa, główne tarasy połączone monumentalnymi schodami w stylu barokowym, Escadaria Central.
Dolny poziom ogrodu ma układ przestrzenny w narodowym stylu włoskim z geometrycznym wzorem ścieżek i długimi połaciami żywopłotów na bazie bukszpanu, które łączą ze sobą oraz opasają klomby. Mnóstwo wysokich drzew zapewnia turystom przyjemny cień podczas letnich eskapad. Pośrodku zaś stoi monumentalna, osiemnastowieczna fontanna Fonte das Quarenta Bicas, co w tłumaczeniu odnosi się do „czterdziestu strug wody”. Ma to prawdopodobnie związek z grupą rzeźbionych postaci węży, ryb i koników morskich tryskających strumieniem do misternie wykonanej misy u podstawy.
Znacznie więcej posągów animalistycznych, w tym żab, muszli i kaczek zdobi bezpośrednie sąsiedztwo tejże instalacji i brzegi dużego basenu dla roślin wodnych. Ponadto na zachodnim krańcu niższego poziomu zaplanowano kilka stanowisk dla egzotycznych roślin, a także mały ogród skalny z sukulentami.
Najciekawsze egzemplarze botaniczne zwiedzający odnajdą na wyższym piętrze, gdzie pomimo wielu wyzwań logistycznych na przestrzeni dziesięcioleci większość oryginalnych elementów pozostaje niezmieniona do dziś.
Znajdziemy tu choćby imponujące rozmiarami drzewa, w tym liczącą cztery stulecia dracenę smoczą, pochodzącą z Afryki schotia afra, liczne drzewa z rodziny fikusów w tym fikus tępy i figowca wielkolistnego, afrykańskich przedstawicieli z rodzin bobowatych, wawrzynowatych, a także sporą kolekcję kaktusów.
Ceny biletów 2020
- Bilet normalny – 2 euro
- Bilet ulgowy (studenci, uczniowie, seniorzy powyżej 65 rż) – 1 euro
