Casa do Infante, czyli Dom Henryka Żeglarza, w samym środku pięknej dzielnicy Ribeira, jest staromiejskim budynkiem celnym i średniowieczną rezydencją wyższych urzędników króla Portugalii. Przez wieki zabytek przeszedł wiele zmian strukturalnych, ale nadal uchodzi bezsprzecznie za jeden z najbardziej rozpoznawalnych w Porto.
Architektura i muzeum
Obecnie Casa do Infante jest otwarta dla zwiedzających i stanowi jedną z najistotniejszych części Muzeum Miejskiego. Goście zobaczą tam nie tylko dioramy, które pokazują stary, czternastowieczny urząd celny, ale także makiety z całego średniowiecznego miasta Porto. Niektóre szczątki dawnych towarów, monet, ceramiki, a nawet fajki sprzed czterystu lat są również dostępne publicznie dla głodnych wiedzy historycznej turystów.
Architektonicznie, Casa do Infante jest otoczona równie wiekowymi budynkami w historycznym centrum Porto, wzdłuż brzegu rzeki Douro, z główną fasadą zorientowaną na nachylonym zboczu schodzącym z Praça do Infante Dom Henrique w kierunku Largo do Terreiro i dostępem do Cais da Estiva. Plan sytuacyjny zabytku składa się z czterech prostokątnych, zestawionych ze sobą, przegubowych przestrzeni pokrytych zróżnicowanymi płytami sufitowymi złączonymi w postać swoistych modułów.
Główna fasada składa się z czterech kondygnacji pokrytych oknami z sztukateryjnym baldachimem. Po prawej stronie pierwszego piętra znajdują się duże łukowate drzwi, zwieńczone herbem królewskim i napisem z rokiem “1677”, zaś tylny korpus jest odrobinę niższy. Od wejścia turyści mają swobodny dostęp do obramowanego patio zwieńczonego majestatyczną arkadą, która okrywa skrzętnie dwie górne kondygnacje użytkowe.
Obok, masywne drzwi łączą zgrabnie obszary z resztą pomieszczeń w kierunku wschodnim. Pierwsza z tych istotnych części uchodzi za zaskakującą, dużą przestrzeń opartą na trzech nawach, a dodatkowo wyznaczoną przez wysokie sklepienie nad wejściem. Wzdłuż ciągłości konstrukcji kolejne moduły charakteryzują się dwoma piętrami dostępnymi łatwo z nawy głównej urokliwymi schodami. W tylnej fasadzie znajduje się szereg wysokich okien, które oświetlają chodniki oraz patio obejmujące zgrabnie wschodnie i północne części. Stąd odchodziły podjazdy dla niegdysiejszych transportów towarów luksusowych na Rua Infante Dom Henrique przez rampę oraz tunel, który otwiera się na solidną bramę zwieńczoną płaskorzeźbą z insygniami Królestwa Portugalii. Obok portalu znajduje się ponadto kamienny wizerunek tarczy dynastycznej rodziny Avis.
W wykopaliskach archeologicznych od 1995 roku zidentyfikowano grupę pozostałości konstrukcji zakopanych pod posesją z resztkami wczesnoromańskiej konstrukcji o dużych wymiarach z mozaikami polichromatycznymi typu wczesnego azulejos.
Historia
Casa do Infante został prawdopodobnie zbudowany w 1325 roku przez króla Afonso IV, aby pomieścić w jednym miejscu magazyn królewski oraz biura służby celnej. Wszystkie towary, bogactwa oraz jednostki pieniężne wpływające do estuarium rzeki Douro, zwłaszcza te pochodzące z Wenecji i Europy Północnej, były przechowywane w tej właśnie konstrukcji.
Na początku lat siedemdziesiątych czternastego stulecia wnuk założyciela, Fernando I dodał do kwater urzędniczych dodatkowe pomieszczenia odpowiedzialne za główną, królewską mennicę, w której większość bilonu narodowego produkowano w latach od 1370 do 1721. W tym samym czasie nadal wykorzystywane były pojemne magazyny na portugalskie, czy zagraniczne dobra handlowe. Kilkanaście lat po otwarciu linii wybijającej środki płatnicze kolejny regent Joao I poślubił Filippę z Lancaster, córkę dostojnika Jana z Gandawy, a także bliską krewną legendarnego bohatera angielskiego, Edwarda Woodstocka, zwanego Czarnym Księciem.
Cywilne uroczystości przeniosły się z pobliskiej katedry właśnie w to miejsce, do Alfândega. Kilka lat później, gdyż w 1394 roku w komnatach kamienicy urodziło się trzecie dziecko królewskiej pary, a mianowicie Henrique, który na zawsze zmienił oblicze Portugalii oraz doprowadził ją do świetności. Dzięki jego działaniom iberyjskie państwo zyskało elitarną rangę talassokracji, czyli mocarstwa, opierającego swą potęgę na zaoceanicznych koloniach. Od tego momentu zdałoby się rzec zwykła mennica, a także magazyn stały się czymś więcej w pamięci obywateli. Wówczas nazywano to miejsce już Casa do Infante, czyli “dom księcia”. Począwszy od XV stulecia, urząd celny przeszedł kilka rozbudów i przeróbek, które zmieniły jego pierwotną strukturę.
Najważniejsza modyfikacja miała miejsce w 1677 roku, za panowania króla Pedro II, kiedy budynek został praktycznie zupełnie zmieniony, łącznie ze strukturą murów. Wewnętrzny dziedziniec został zachowany, ale wieże zostały znacznie zmniejszone, a front budynku od strony ulicy zyskał dwie dodatkowe kondygnacje, z dużymi schodami prowadzącymi do pomieszczeń mieszkalnych na drugim piętrze. Przednia część obejmowała niegdyś funkcje bastionów ze względów obronnych, gdyż tylko w ten sposób można było efektywnie uchronić towary przed złodziejami, czy szabrownikami. Kilka lat wcześniej inspektorat finansowy wydał rozkaz relokacji siedziby celnej do innej części wiekowej kamienicy. Pamiątkowy napis z tego okresu widnieje do dziś “svb principe petro anno MDCLXXVII por direcção do marqves de fronteira gentilhomem da camara de s.a. e sev vea dor da fazenda”.
W 1860 roku rozpoczęto intensywne prace nad projektem koncepcyjnym nowego punktu docelowego dla urzędników służby celnej. W ten sposób obrano nowy plan przeniesienia instytucji do nowoczesnego centrum w Miragaia. Trzy dekady później nad portalem Casa do Infante zainstalowano nową tablicę neomanuelinską upamiętniającą narodziny księcia Henrique. Lata dwudzieste zeszłego stulecia nadały budynkowi honorowy status ważnego dziedzictwa narodowego. Wówczas wszczęto ambitne badania na drodze kilku wykopalisk archeologicznych, które raz na jakiś czas dostarczają historykom oraz innym naukowcom wielu dotychczas zapomnianych skarbów z przeszłości. Znaleziono w tym miejscu nawet rzymską mozaikę, którą można dziś zobaczyć w filii Muzeum Miejskiego na terenie Porto.
